کتاب قلندریه در تاریخ دگردیسیهای یک ایدئولوژی ، به بررسی الحاد در اسلام می پردازد.
محمدرضا شفیعی کدکنی ، نویسنده این اثر می گوید: استاد بدیع الزمان فروزانفر در کلاس درس دکترا ، مرا به جستجو درباره ی دو موضوع امر فرمود: یکی تحقیق درباره ابوسعید ابوالخیر و دیگری جستجو درباره ی قلندریه.
بخش اصلی دستاورده درباره ی ابوسعید ابوالخیر تاکنون به صورت چند کتاب و مقاله انتشار شده که مهمترین یادداشت درباره ی قلندریه ، کتاب قلندریه در تاریخ می باشد. جنبش قلندریه یک جنبش چند ساحتی است. با یک نگاه منشوری می توان در آن رنگهای بیشماری دید.
از مزدک گرایی و آیین های ایرانی کهن گرفته تا راه و رسم جوانمردی و عیاری و فتوت ، تا عناصری از آیین خرم دینان تا اندیشه هایی از گنوستیسیسم و عرفان اسلامی در صورت مکتب ملامتیان نیشابور تا گرایشهای قرمطیانه و شیعی و حروفی و اهل حق – تصویری متناقض از مردمی که از یک سوی با ثروت های بزرگ و تعدد زوجات و نظام برده داری و قتل نفس و تباه کردن طبیعت و آلودن محیط زیست مخالف اند و از سوی دیگر، و در دورانی دیگر، جز دریوزه و گدایی کاری از ایشان دیده نمی شود.
پژوهشگران اروپایی در جستجوهایی که درباره پدیده الحاد و ظهور آن در تمدن اسلامی کرده اند به این نتیجه رسیده اند که الحاد خاستگاهی منحصر و معین نداشته و هر گروهی در هر روزگاری، به دلایلی روی به الحاد می آوردند.
در مجموع سه گروه وجود دارد: گروهی برای رهایی از قیدهای اخلاقی و میل به فساد و تباهی و نوعی آزاد زندگی کردن به الحاد می گرایند. گروهی روی مصیبت های نژادی و قومی و انکار ارزشهای اسلام و پافشاری بر ارزشهای ملی خود . گروه دیگر کسانی بودند که از هر دو وجه بهره داشته اند.
در یک چشم انداز عام، هر اندیشه ای که با اعتقاد “من مسلمان” هماهنگی نداشته باشد می تواند خروج از دین و الحاد تلقی شود. و از آنجا که من مسلمان در بستر تاریخ و جغرافیای پهناور تمدن اسلامی می تواند مصادیق بیشماری داشته باشد، هر اندیشه ای که متعلق اعتقاد یک تن است، می تواند برای دیگری الحاد تلقی شود.
✅ نام کتاب : | قلندریه در تاریخ |
✅ ژانر کتاب : | شعر – برنده جایزه نوبل |
✅ نویسنده : | محمدرضا شفیعی کدکنی |
✅ مترجم : | م . ضیاالدین |
✅ تعداد صفحات: | 540 صفحه |