میرزا مَلْکَم خان (زاده ۱۲۴۹ هجری قمری-درگذشت ۱۳۲۶ هجری قمری) سرشناس به ناظمالدوله، روشنفکر، روزنامهنگار، دیپلمات و سیاستمدار دوره قاجار و بنیانگذار فراموشخانه در ایران.
بررسی دوران عمر میرزا ملکم خان و سالهایی که در اروپا و ایران اقامت داشته، از نظر ترویج افکار و سهمی که او و سایر همکارانش در تشکیل مجامع مخفی، و در جان سپردن در گوشه سیاهچالها برای به دست آوردن آزادی داشتند، قابل توجه است. با وجودی که ملکم خان مدت زیادی در ایران اقامت نداشت، با این حال نفوذ کلام و بسط افکار و عقایدش در ایران بسیار سریع و موثر بود. یاران و همرزمان ملکم در همه حال در مبارزه با عناصر استبدادی فعالیت می کردند، و زمانی به نام او و گاهی به نامهای گوناگون، انجمنهای سری را رهبری می کردند.
بخشی از کتاب میرزا ملکم خان
ملکم در حمایت از تجددخواهان و مبارزه با مخالفان و کهنه پرستان و رواج علوم جدید، نامه هایی به وزارت امور خارجه می نویسد. او درباره بسط “علم اقتصاد” در ایران همیشه تذکراتی به دربار و دولت یم داد. در نامه زیر می نویسد:
در ایران همه ی علوم شمه ای گفته و نوشته شده بجز علوم اقتصاد و سیاست اقتصادی
او خواهان ایجاد بانک، راه آهن، تاسیس شرکتهای تجاری، انتشار اسکناس و گرفتن قرضه از مردم و همچنین از خارج، برای پیشرفت همه جانبه مملکت بود. مبارزه با افکار نو و علوم جدید را پیش بینی می کرد. او معتقد بود که تصادم دو نیروی کهنه و نو، امری حتمی و طبیعی است.
روزنامه قانون
با اینکه میرزا ملکم خان از مجموع سنوات عمرش فقط در حدود ۲۰ سال در ایران به سر برد و تحصیلات عالیه زبان و ادبیات فارسی و عربی نداشت، با این حال به علت داشتن هوش و قریحه سرشار خدادادی و از همه مهمتر شغل مترجمی و نویسندگی، صاحب مکتب و روش مخصوص در ادبیات ایران شد.
ملک الشعرای بهار در سبک شناسی برای او مقام ادبی خاصی قائل است و می نویسد:
ملکم سبک خاصی در نثر پیش گرفت که می توان مکتب ملکم نامید. به شیوه سوال و جواب و به طرز تئاتر رساله هایی می نوشت، و قصدش اصلاح و ایجاد قانون بود.
پیدایش سبک خاص ملکم، بیشتر از آن جهت بود که وی در مدرسه دارالفنون موظف به ترجمه دروس استادان اروپایی، از فرانسه به فارسی، و همچنین تدریس علوم جدید و بی سابقه ی فرنگستان به مبتدیان مدرسه بود.
✅ نام کتاب : | میرزا ملکم خان – زندگی و کوشش های سیاسی او |
✅ ژانر کتاب : | زندگینامه – سیاسی – تاریخی |
✅ نویسنده : | اسماعیل رائین |
✅ تعداد صفحات: | 200 صفحه |